ERDEMLİ İNSAN : Batman Objektif Gazetesi

DR.MEHMET NAİM BOZ

ERDEMLİ İNSAN

Elbette ki insanın yaratıcısı, onu yaratırken eşrefi mahlûkat olarak yaratmıştır.

En büyük özelliği onu akıllı olarak yaratmış başıboş bırakmamıştır. Ergenlik çağından sonra tercihini yapmak için onun önüne iki yol koymuştur. Ya erdemli ve ahlaklı (erdemli insan ) yâda rezil ve ahlaksız ( kötü insan) olacaktır.

Aslında bu şu demektir; “Kur’an’a göre “erdemli insan ” iman eden insan, “kötü insan” ise iman etmeyen insandır.”

Kur’an ve hadislere göre “erdemli insan ” olmanın temel ilkelerine geçmeden önce, bu konu ile ilgili meşhur bir rivayeti aktarmakta yarar görüyoruz:

Bir grup insan bir bilgeye gidip aralarında şöyle bir diyalog geçmektedir:

Falanca kişi su üzerinde yürüyor! Hayret varı bir tavırla bilgeye sorarlar..

Bilge cevaben: bu çok önemli bir şey değil burada anlatmanın bir önemi de yoktur, çünkü bir tahta parçası veya bir kalas da suyun üzerinde yüzüyor.

Sonra “Falanca kişi uçuyor!” Hayret varı bir tavırla tekrar bilgeye sorarlar.

Bilge cevaben: buda çok önemli bir şey değil, çünkü sinekler de uçuyor.

Bu grup insan dayanamayıp peki önemli olan nedir o zaman?

Bilge onlara şöyle cevap verir: Önemli olan, insanlar arasında yürümeniz, size zarar verdiklerinde onlara sabretmenizdir. Ve devam etti:

Ahlakı erdemliliği kaybetmeyin, Yalan söylemeyin, hırsızlık yapmayın, hile yapmayın, gıybet etmeyin…

İşte o zaman gerçek insan olunur…

İnsan bazen sağa sola bakınca hayretler içerisinde kalabiliyor. İnsanlar trafikte, sokakta ve caddelerde birbirlerine karşı sanki barut fıçısı gibi olmuşlar, oysaki elindeki tasmalı köpeklere karşı gayet sevecen ve hoşgörülüdürler… Köpek severlik için özel bir eğitimden geçseler ancak bu kadar olabilirler…

İslam’a göre “erdemli insan ” olabilmenin temel ilkeleri İman, İbadet ve Ahlak olarak belirlenmiştir. Bu üç vasfa sahip olan insanlar hakkında Kur’an “erdemli insan ” olarak değinmektedir. Yüce Allah (c.c) insanı en mükemmel şekilde yaratmıştır. Ayette : “Biz insanları en güzel şekilde yarattık.” (Tîn / 4.) En iyi şekilde yaratılan insandan elbette birtakım şeyler istenecektir. Allah, yaratılışında hiçbir noksan bırakmadığı insanlardan “iyi olmalarını” yani “erdemli insan ” olmalarını ister ve Kuran’da erdemli insan olmanın özelliklerini öne çıkartan ayetler vardır: Birkaç tanesini zikredelim:

“(Onlar) Gayba iman ederler, namazı kılarlar, kendilerine verdiklerimizden hayra harcarlar...” (Bakara / 3-4)

“Yine o iyi kullar, harcama yaptıkları zaman ne saçıp savururlar ne de cimrilik ederler; harcamaları bu ikisi arasında mâkul bir dengeye göre olur.” (Furkan / 67)

“Mümin erkekler ile mümin kadınlar da birbirlerinin velileridir. Onlar iyiliği emreder, kötülükten alıkoyarlar, namazı dosdoğru kılarlar, zekâtı verirler, Allah ve Resulüne itaat ederler…” (Tevbe / 71)

Ayetlerden çıkarılabilecek hükümler kısacası şöyledir: Allah’a, Peygamberlere, Meleklere, Ahiret gününe yani öldükten sonra hesap vereceklerine iman ederler. Sahip oldukları malları Allah (c.c) yolunda harcarlar. Doğru sözlüdürler, verdikleri sözü tutarlar ve emanete hıyanet etmezler. Namazlarını dosdoğru kılarlar, Zekâtlarını verirler, Hayâ ve iffet sahibidirler Yalancı şahitlik etmezler, hoşgörülüdürler, faydasız işlerden yüz çevirirler. İyiliği emrederler, kötülükten alıkoyarlar. Gıybet, dedikodu, iftira atmak, haksız yere adam öldürmek gibi kötü işlerden uzak dururlar.

Hz. Peygamber’in (s.a.v.) hadislerinde çok defa rastladığımız “sizin en hayırlınız (erdemliniz)” ifadesi, çok çeşitli konularda hayırlı (erdemli) insanın kim olduğunu ortaya koyar.

Meselâ;

“Sizin en hayırlınız (erdemliniz) Kur’ân’ı öğrenen ve öğretendir.”

“Sizin en hayırlınız (erdemliniz) ailesine iyi davrananlardır.”

“Sizin en hayırlınız (erdemliniz) selâmı yayandır.”

“Sizin en hayırlınız (erdemliniz) komşusuna (dostlarına) iyi davranandır.” gibi…

Ebû Hüreyre’den (r.a.) rivayet edildiğine göre, Resûlullah (s.a.v.) şöyle buyurmaktadır: “İnsanlar madenlerdir. İslâm’dan önce iyi olanları İslâm’dan sonra da iyidir. Yeter ki dinlerini iyi kavrasınlar.”

Bir başka rivayette Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmaktadır: “Her doğan fıtrat üzerine doğar; sonra anası ile babası onu ya Yahudi ya Nasrânî yahut Mecûsî yaparlar.”

Ebû Hüreyre’den (r.a.) rivayet edilen başka bir rivayette, Resûlullah (s.a.v.) şöyle buyurmaktadır: “Allah, cahiliye gururunu ve atalarla övünme âdetini ortadan kaldırmıştır ( yasaklamıştır). ‘Takva sahibi mümin’ ve ‘bedbaht günahkâr’ (ayrımı vardır). İnsanlar Âdem’in çocuklarıdırlar, Âdem ise topraktandır.”

Gerçek insan olabilme erdemine sahip olabilmek elbette ki eğitim ile olur. Buda ancak maddi ve manevi eğitimin birlikte verilmesi ile olur. Bir bilgenin dediği gibi: "Vicdanın ziyası, ulûm-u diniyedir. Aklın nuru, fünun-u medeniyedir. İkisinin imtizacıyla hakikat tecellî eder. O iki cenah ile talebenin himmeti pervaz eder. İftirak ettikleri vakit, birincisinde taassup, ikincisinde hile, şüphe tevellüt eder.

Aksi takdir de görkemli şehirleri imar ederken, insan gibi insan yetiştirmeyi başka bir ifadeyle nesli ihya etmeyi ihmal ederseniz ihmal ettiğiniz nesil imar ettiğinin şehri tahrip eder. O zaman da “ erdemli insan ” yetiştirilmediği için yaşam zorlaşır. Toplumda zalim, sömürgeci ve egoist zihniyet egemen olur. Rabbim bizleri “erdemli insan ” olanlardan eylesin… Vesselam…

2 Yorum